I. Rollups là gì?
Rollups là một công nghệ được áp dụng trong lĩnh vực blockchain để tăng cường khả năng mở rộng và hiệu suất của hệ thống. Đây là một giải pháp được áp dụng cho Layer 2, trong đó các giao dịch không được xử lý trực tiếp trên blockchain chính (Layer 1), mà thay vào đó được xử lý trên Layer 2. Rollups làm cho việc xử lý giao dịch trở nên hiệu quả hơn bằng cách gộp nhiều giao dịch lại thành một giao dịch tổng hợp và sau đó ghi lại kết quả trên blockchain chính.
II. Có hai loại Rollups chính
1. Rollup dựa trên Calldata (Calldata-based Rollups)
Đây là loại Rollup sử dụng thông tin giao dịch được chứa trong dữ liệu calldata, tức là phần dữ liệu không thuộc header của mỗi giao dịch. Rollup dựa trên Calldata giữ các giao dịch trên Layer 2 và chỉ ghi lại các băm (hash) của các giao dịch tổng hợp lên blockchain chính. Khi cần kiểm tra giao dịch hoặc chứng minh tính hợp lệ của một giao dịch cụ thể, dữ liệu calldata sẽ được sử dụng.
2. Rollup dựa trên Plasma (Plasma-based Rollups)
Loại Rollup này sử dụng mô hình Plasma, trong đó mạng con Plasma được tạo ra để xử lý các giao dịch trên
Layer 2. Giao dịch trên mạng Plasma không được ghi lại trực tiếp trên blockchain chính, mà chỉ cần ghi lại các giao dịch tổng hợp và các băm trạng thái (state root) trên blockchain chính. Mạng Plasma sử dụng cơ chế Proof-of-Authority hoặc Proof-of-Stake để đảm bảo tính hợp lệ và an toàn của các giao dịch.
Với sự kết hợp của các Rollups, người dùng có thể tận hưởng lợi ích của một mạng Layer 2 nhanh chóng, giúp giảm chi phí và tăng cường khả năng mở rộng của hệ thống tiền điện tử. Rollups đang trở thành một giải pháp quan trọng trong việc xử lý giao dịch trong môi trường blockchain và đóng góp vào sự phát triển và mở rộng của hệ thống blockchain.
III. Rollups và layer 2 có mối liên quan gì đến nhau
Rollups và Layer 2 có mối liên quan mật thiết với nhau trong việc tăng cường khả năng mở rộng của hệ thống blockchain.
Layer 2 là một khái niệm trong lĩnh vực blockchain, có chức năng xử lý các giao dịch và hoạt động ngoài blockchain chính (Layer 1). Thay vì xử lý trực tiếp trên blockchain chính, các giao dịch được ghi lại và xử lý trên một lớp phụ (Layer 2). Lớp này có thể là một mạng con (subnetwork) hoặc một hệ thống giải quyết thông qua hợp đồng thông minh (smart contract).
Rollups là một trong những giải pháp được áp dụng trên Layer 2 phổ biến nhất trong việc tăng cường khả năng mở rộng của hệ thống blockchain. Rollups cho phép gộp nhiều giao dịch thành một giao dịch tổng hợp và ghi lại kết quả trên blockchain chính. Các giao dịch chi tiết không cần được xử lý trực tiếp trên blockchain chính, mà có thể được xử lý và xác minh trên Layer 2. Các kết quả và băm trạng thái của các giao dịch tổng hợp được ghi lại trên blockchain chính để đảm bảo tính hợp lệ và an toàn.
Vì vậy, Rollups là một công nghệ được áp dụng trên Layer 2, giúp cải thiện hiệu suất, tăng tốc độ xử lý và giảm chi phí giao dịch trên hệ thống blockchain chính. Rollups được áp dụng trên Layer 2 để xử lý các giao dịch và chỉ ghi lại thông tin quan trọng trên blockchain chính. Nhờ vậy, Rollups cung cấp một giải pháp mở rộng hệ thống blockchain mà không làm giảm tính bảo mật và tính không tập trung của blockchain chính.
IV. Các dự án layer 2 nào đang áp dụng công nghệ Rollups
Hiện tại có một số dự án Layer 2 đang áp dụng công nghệ Rollups trong việc tăng cường khả năng mở rộng và hiệu suất của hệ thống blockchain. Dưới đây là một số dự án phổ biến:
1. Ethereum (ETH) Layer 2 Rollups
Ethereum là một trong những nền tảng blockchain hàng đầu đã phát triển các giải pháp Layer 2 sử dụng công nghệ Rollups. Các dự án như Optimism, Arbitrum và zkSync đang triển khai các Rollups trên nền tảng Ethereum, giúp cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng của mạng.
2. Polygon (MATIC)
Polygon, trước đây được gọi là Matic Network, là một mạng con của Ethereum. Polygon cung cấp một mạng Layer 2 sử dụng công nghệ Rollups để tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí. Nó hỗ trợ các dự án phát triển dApps và DeFi trên nền tảng Ethereum.
3. Avalanche (AVAX)
Avalanche là một nền tảng blockchain Layer 1 và cũng hỗ trợ công nghệ Layer 2. Avalanche đã phát triển dự án Avalanche-Ethereum Bridge (AEB) để kết nối với mạng Ethereum và triển khai các Rollups trên mạng của mình, cải thiện khả năng mở rộng và hiệu suất.
4. Solana (SOL)
Solana là một nền tảng blockchain Layer 1 được thiết kế để đạt tốc độ cao và khả năng mở rộng. Hiện tại, Solana đang phát triển các giải pháp Layer 2 sử dụng công nghệ Rollups như Wormhole để tăng cường hiệu suất và khả năng mở rộng của mạng.
5. Optimism (OP)
Optimism là một dự án tập trung vào triển khai công nghệ Rollups trên Ethereum. Nó cung cấp một giải pháp Layer 2 để xử lý giao dịch nhanh hơn và giảm chi phí trên mạng Ethereum, giúp nền tảng này có khả năng mở rộng và sức chứa lớn hơn.
6. Arbitrum
Arbitrum là một giải pháp Layer 2 cho Ethereum, được phát triển bởi công ty Offchain Labs. Nó sử dụng công nghệ Rollups để xử lý và ghi lại các giao dịch ngoài chuỗi trên Layer 2 và chỉ ghi lại thông tin cần thiết lên blockchain chính (Layer 1). Điều này giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí giao dịch trên mạng Ethereum.
Arbitrum được coi là một trong những giải pháp Layer 2 tiên tiến nhất và nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng blockchain. Nó cung cấp một cách để giải quyết vấn đề chính của Ethereum liên quan đến khả năng mở rộng và hiệu suất, đồng thời vẫn bảo tồn tính bảo mật và tính không tập trung của blockchain.
7. zkSync
ự án zkSync là một dự án Layer 2 đang áp dụng công nghệ Rollups để cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng của hệ thống blockchain.
zkSync được phát triển bởi công ty Matter Labs và là một giải pháp Layer 2 cho Ethereum. Nó sử dụng công nghệ Rollups để thực hiện giao dịch ngoài chuỗi và chỉ ghi lại các chứng chỉ (proofs) cần thiết lên blockchain chính. Điều này giúp giảm tải cho mạng Ethereum chính và tăng tốc độ xử lý giao dịch.
Với zkSync, các giao dịch được xử lý trên một chuỗi con riêng, được gọi là zkRollup chain. Trên zkRollup chain, các giao dịch được đóng gói lại thành các khối và được xác minh bằng các chứng chỉ zero-knowledge proofs, từ đó chứng minh tính đúng đắn của các giao dịch mà không cần kiểm tra chi tiết từng giao dịch trên blockchain chính. Kết quả của các khối này sau đó được ghi lại trên blockchain Ethereum.
Công nghệ Rollups trong zkSync giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí giao dịch trên Ethereum. Nó cung cấp một giải pháp khả thi để mở rộng khả năng của mạng Ethereum mà không làm giảm tính bảo mật và tính không tập trung của nó.
Dự án zkSync đã thu hút sự quan tâm và sử dụng rộng rãi trong cộng đồng blockchain như là một giải pháp Layer 2 hứa hẹn, cung cấp sự mở rộng và hiệu suất cao hơn cho mạng Ethereum.
8. Immutable X (IMX)
Dự án Immutable X là một dự án Layer 2 đang áp dụng công nghệ Rollups để cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng của hệ thống blockchain.
Immutable X được phát triển bởi công ty Immutable và là một giải pháp Layer 2 cho mạng Ethereum. Nó sử dụng công nghệ Rollups để xử lý và ghi lại các giao dịch ngoài chuỗi trên một lớp phụ (Layer 2) và chỉ ghi lại thông tin cần thiết lên blockchain chính (Layer 1). Điều này giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí giao dịch trên mạng Ethereum.
Với Immutable X, các giao dịch và các hoạt động trong các game được xử lý trên một lớp phụ tách biệt (sidechain) có tính năng mã hóa sử dụng công nghệ Rollups. Các giao dịch trong trò chơi được ghi lại trên Immutable X và chỉ khi cần thiết mới được ghi lại trên blockchain Ethereum chính. Điều này giúp tăng tốc độ trò chơi và giảm chi phí giao dịch cho người dùng.
Công nghệ Rollups trong Immutable X giúp cải thiện hiệu suất của ứng dụng và giúp mạng Ethereum xử lý nhiều giao dịch hơn mà vẫn giữ tính bảo mật và không tập trung của blockchain. Nó cung cấp một lớp phụ tiện ích cho việc phát triển các ứng dụng trò chơi và các ứng dụng phi tài chính khác trên mạng Ethereum.
Dự án Immutable X đã nhận được sự quan tâm và sử dụng rộng rãi trong cộng đồng blockchain, đặc biệt trong lĩnh vực trò chơi phi tài chính, với mục tiêu cung cấp trải nghiệm trò chơi trên blockchain nhanh chóng và không kén người dùng.
Trên đây chỉ là một số dự án Layer 2 đang áp dụng công nghệ Rollups trong lĩnh vực blockchain. Có nhiều dự án khác cũng đang phát triển và triển khai giải pháp Layer 2 để cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng của hệ thống.
Chúc bạn thành công.